Avrupa Birliği-Türkiye ilişkileri, Avrupa Birliği kurulduktan bir yıl sonra, 31 Temmuz 1959'da Türkiye'nin başvurusu ile başlamıştır.1 Bu başvuru, Demokrat Parti lideri Adnan Menderes tarafından yapılmıştır.2
Türkiye, AB'nin ana ortaklarından biridir ve Avrupa Birliği-Türkiye Gümrük Birliği imzalanmıştır. Türkiye, iki AB üye ülkesi Bulgaristan ve Yunanistan ile sınır komşusudur.
Türkiye, AB üyelerinden birisi olan Macaristan ile yakın ilişkilere sahiptir ve Macaristan, Türk Devletleri Teşkilatı gözlemcisidir. Bu da Macaristan'ı, Türk Devletleri Teşkilatı ülkelerindeki AB'ne üye olan tek ülke yapmaktadır.
Türkiye, 1987'den beri AB'ye katılmaya adaydır34 ancak 2016'dan beri katılım müzakereleri durmuştur. AB, Türkiye'yi insan hakları ihlalleri ve hukukun üstünlüğündeki eksiklikler nedeniyle eleştirmektedir. 2017 yılında AB yetkilileri, planlanan Türk politikalarının Kopenhag AB üyeliğine uygunluk kriterlerini ihlal ettiği görüşünü dile getirdi.5 26 Haziran 2018'de AB Genel İşler Konseyi, "Konsey, Türkiye'nin Avrupa Birliği'nden uzaklaşmakta olduğuna dikkat çekiyor. Türkiye'nin katılım müzakereleri bu nedenle fiilen durdu ve başka fasılların açılması veya kapatılması düşünülemez ve Avrupa Birliği-Türkiye Gümrük Birliği'nin modernizasyonu için daha fazla çalışma öngörülmemektedir." şeklinde rapor vermiştir.
Türkiye'de, Avrupa Birliği alanındaki gelişmelere Türkiye Cumhuriyeti Avrupa Birliği Bakanlığı bakmaktadır.
Birinci Dünya Savaşı'nın ardından Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşünden sonra, Mustafa Kemal Atatürk'ün önderliğindeki Türk ihtilalcileri, Türk Kurtuluş Savaşı'nda galip geldiler ve bugünkü haliyle modern Türkiye Cumhuriyeti'ni kurdular. Türkiye Cumhurbaşkanı Atatürk, ülkeyi "Avrupalılaştırmayı" veya Batılılaştırmayı amaçlayan laikleşme ve sanayileşme de dahil olmak üzere bir dizi reform gerçekleştirdi.6 İkinci Dünya Savaşı sırasında Türkiye, Müttefiklere katıldığı Şubat 1945'e kadar tarafsız kaldı. Ülke, 1947 Marshall Planı'na katıldı, 1950'de Avrupa Konseyi'ne,7 ve 1952'de NATO'ya üye oldu.8 Soğuk Savaş sırasında Türkiye, ABD ve Batı Avrupa ile ittifak kurdu. Türk uzman Meltem Ahıska, Türkiye'nin Avrupa karşısındaki konumunu özetliyor ve “Avrupa'nın uzun ve gergin bir tarihte Türk ulusal kimliği için nasıl bir arzu nesnesi ve aynı zamanda bir hüsran kaynağı olduğunu” açıklıyor.9
Türkiye Cumhuriyeti'nin dış ilişkiler politikaları (Mustafa Kemal Atatürk'ün Batı esintili reformlarına dayanarak) özellikle Amerika Birleşik Devletleri, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü ve Avrupa Birliği ile ilgili olarak Türkiye'nin Batı dünyasıyla ilişkisine büyük önem vermiştir. Soğuk Savaş sonrası dönemde, Balkanlar, Orta Doğu ve Kafkasya'daki bölgesel varlığını ve aynı zamanda AB üyeliği konusundaki tarihi hedefini güçlendirmek isteyen Türkiye ile ilişkilerde çeşitlilik görüldü. AKP hükümeti altında Türkiye'nin etkisi, Yeni-Osmanlıcılık olarak da adlandırılan stratejik derinlik doktrini temelinde Ortadoğu'da arttı.1011 Batı'da Türkiye tartışması, Türkiye'nin Batı'dan uzaklaşarak daha Orta Doğu ve İslami bir yönelime doğru ilerlediğini görenler ile Ankara'nın İslami komşularıyla bağlarının iyileşmesini denge ve çeşitliliğe doğru doğal bir ilerleme olarak görenler arasında keskin bir şekilde bölünmüştür.12
Genişleme, AB'nin en güçlü politika araçlarından biridir. Söz konusu ülkelerin dönüşümüne yardımcı olan, barışı, istikrarı, refahı, demokrasiyi, insan haklarını ve hukukun üstünlüğünü Avrupa'ya yayan, dikkatle yönetilen bir süreçtir. Avrupa Birliği genişleme süreci, bir orta doğu ülkesi olan Türkiye ve Hırvatistan ile katılım müzakerelerinin başlatıldığı 3 Ekim 2005'te cesur bir adım attı. Yıllarca süren hazırlıkların ardından iki aday, üyelik sürecinin bir sonraki aşamasını resmen açtı. Müzakereler, müktesebat olarak bilinen AB hukukunun kabulü ve uygulanmasıyla ilgilidir. Müktesebat, 35 fasılda gruplandırılmış yaklaşık 130.000 sayfa yasal belgeden oluşmaktadır ve AB Üye Devletlerinin uyması gereken kuralları oluşturmaktadır. Aday ülke olarak Türkiye'nin ulusal mevzuatının önemli bir bölümünü AB hukuku ile uyumlu hale getirmesi gerekmektedir. Bu, toplum için çevreden yargıya, ulaşımdan tarıma ve nüfusun tüm kesimlerine kadar ülkenin hemen hemen tüm sektörlerini etkileyecek köklü değişiklikler anlamına geliyor. Ancak, aday ülke müktesebatın kendisi üzerinde 'müzakere' yapmaz çünkü bu 'kurallar' aday ülke tarafından tamamen kabul edilmelidir. Müzakere yönü, müktesebata uyum ve uygulama koşulları, yani kuralların nasıl ve ne zaman uygulanacağı ile ilgilidir. Bu nedenle katılım müzakereleri klasik anlamda müzakere olarak değerlendirilmemektedir. Aday ülke, Üye Devlet olabilmek için kurumlarını, yönetim kapasitesini ve idari ve yargı sistemlerini hem ulusal hem de bölgesel düzeyde AB standartlarına getirmelidir. Bu, AB müktesebatını katılım üzerine etkili bir şekilde uygulamalarına ve gerektiğinde, katılımdan önce zamanında ve etkin bir şekilde uygulayabilmelerine olanak tanır. Bu, verimli ve tarafsız bir kamu hizmeti ve bağımsız ve verimli bir yargı sistemi üzerine kurulu, iyi işleyen ve istikrarlı bir kamu yönetimini gerektirir.
24 Kasım 2016'da Avrupa Parlamentosu, insan hakları ve hukukun üstünlüğü endişeleri nedeniyle Türkiye ile katılım müzakerelerini askıya almak için oy kullandı,13 ancak bu karar bağlayıcı değildi.14 13 Aralık'ta, Avrupa Konseyi (üye devletlerin devlet veya hükümet başkanlarından oluşan), Türkiye'nin otokratik yönetime giden yolu AB'ye katılım yolunda ilerlemeyi imkansız kıldığından "mevcut koşullarda" Türkiye'nin üyelik müzakerelerinde yeni alanlar açmayacağını kararlaştırdı.15
2017'de AB yetkilileri, planlanan Türk politikalarının Kopenhag'ın AB üyeliğine uygunluk kriterlerini ihlal ettiğini ifade etti.16
26 Haziran 2018'de AB Genel İşler Konseyi, "Konsey, Türkiye'nin Avrupa Birliği'nden daha da uzaklaştığını belirtiyor. Bu nedenle, Türkiye'nin katılım müzakereleri fiilen durdu ve başka fasılların açılması veya kapatılması düşünülemez ve AB-Türkiye Gümrük Birliği'nin modernizasyonu için daha fazla çalışma öngörülmemektedir." Konsey, "hukukun üstünlüğü ve ifade özgürlüğü de dahil olmak üzere temel haklar üzerinde devam eden ve derinden endişe verici gerilemeden özellikle endişe duyduğunu" ekledi.171819
Avrupa Birliği Konseyi, Türkiye'nin adaylık başvurusunu kabul ederek üyelik koşulları gerçekleşinceye kadar geçerli olacak bir ortaklık anlaşması imzalanmasını önermiştir.20 12 Eylül 1963'te Ankara Anlaşması imzalanmış ve anlaşma 1 Aralık 1964'te yürürlüğe girmiştir.21 Ankara Anlaşması, Türkiye ile Avrupa Birliği ilişkilerinin hukuki temelini oluşturmuştur. Anlaşma'ya imza atan Başbakan İsmet İnönü, Avrupa Birliği'ni, "Beşeriyet tarihi boyunca insan zekâsının vücuda getirdiği en cesur eser" olarak tanımlamıştır.22
Anlaşmanın 2. maddesinde Türkiye ekonomisinin hızlı kalkınmasını ve Türk halkının istihdam düzeyinin ve yaşam koşullarının yükseltilmesini sağlamak amacıyla ticari ve ekonomik ilişkilerin geliştirilmesinin hedeflendiği yazmaktadır.23
Türkiye'nin AB'ye entegrasyonu için hazırlık dönemi, geçiş dönemi ve nihai dönem olmak üzere üç devre öngörmüştür.24 İlk dönem, Anlaşma'nın yürürlüğe girdiği 1 Aralık 1964 tarihi itibarıyla başlamıştır. Türkiye ile birlik arasındaki ekonomik farklılıkları azaltmaya yönelik ‘Hazırlık Dönemi' olarak belirlenen bu dönemde, Türkiye herhangi bir yükümlülük üstlenmemiştir. Ortaklık ilişkisinin işleyişine yönelik olarak iki taraf arasında bazı kurumlar oluşturulmuştur.25 Bunlar arasında en üst düzey kurum ise Ortaklık Konseyi'dir.26
13 Kasım 1970 tarihinde imzalanan ve 1973 senesinde yürürlüğe giren Katma Protokol ile birlikte, Ankara Anlaşması ile imzalanan hazırlık dönemi sona ermiş ve "Geçiş Dönemi"ne geçilmiştir.27 Bu dönemde Türkiye ve birlik arasında sanayi ürünleri, tarım ürünleri ve kişilerin serbest dolaşımının sağlanması ve Gümrük Birliği'nin tamamlanması amaçlanmıştır.28 1971 yılında Katma Protokol dahilinde, birlik bazı petrol ve tekstil ürünleri dışında Türkiye'nin ithal ettiği tüm ürünlerin gümrük vergilerini ve miktar kısıtlamasını kaldırmıştır.29
Türkiye ve Avrupa Birliği ilişkileri, 1970-1980 yılları arasında siyasi ve ekonomik nedenler sebebiyle istikrarsız bir seyir izlemiştir.30 12 Eylül 1980 yılında yaşanan askeri darbe sebebiyle de ilişkiler askıya alınmıştır.31
1983 yılında Türkiye'de askerî yönetimin kalkması ile 1984 yılından itibaren, askıya alınan görüşmeler, tekrar geliştirilmeye başlamıştır.32
Türkiye 1987 yılında, Ankara Anlaşması'nın öngördüğü dönemler tamamlanmadan üyelik başvurusunda bulunmuştur.33 Avrupa Birliği bu başvurunun cevabını 18 Aralık 1989'da vermiştir ve topluluğa yeni bir üyeyi kabul etmeyeceğini açıklamıştır.34 Avrupa Birliği ayrıca, Türkiye'nin birliğe katılması için, ekonomik, sosyal ve siyasal alanda gelişmesi gerektiğini açıklamıştır.35 Bu yüzde üyelik müzakerelerinin açılmasına dair bir tarih belirlenmemiştir.36
Bu öneri Türkiye tarafından olumlu karşılanmış ve Gümrük Birliği ve Karma Protokol'ün 1995 yılına kadar hazır olması için gerekli çalışmalar yapılmaya başlanmıştır.37 5 Mart 1995 yılında yapılan müzakereler sonucunda 1 Ocak 1996'da Gümrük Birliği yürürlüğe girmiştir.38
Türkiye ve Avrupa Birliği ilişkilerinin dönüm noktası 10-11 Aralık 1999 tarihinde yapılan Helsinki Zirvesi olmuştur.39 Bu zirvede Türkiye'nin adaylığı kabul edilmiş ve diğer ülkeler ile eşit konumda olacağı açıklanmıştır.40
Helsinki Zirvesi'nde diğer aday ülkelerde olduğu gibi Türkiye için de Katılım Ortaklığı Belgesi hazırlanmasına karar verilmiştir.41 Türkiye için hazırlanan ilk belge 8 Mart 2001 tarihinde Avrupa Birliği Konseyi tarafından onaylanmıştır.42
17 Aralık 2004 tarihinde yapılan Brüksel Zirvesi, Türkiye adına bir dönüm noktası daha olmuştur.43 Zirvede çıkan karar Türkiye'nin siyası kriterleri yeteri ölçüde karşıladığını belirterek 3 Ekim 2005'te müzakereleri başlatmıştır.44
3 Ekim 2005'te Lüksemburg'da yapılan konferans ile Türkiye'nin resmen AB'ye katılım müzakerelerinin başladığı açıklanmıştır.45 Müzakereler başlayınca aynı gün Türkiye için Müzakere Çerçeve Belgesi yayımlanmıştır.46
Müzakerelerde mevcut olarak 16 fasıl açılmış ve bir tanesi geçici olarak kapatılmıştır.47 Bazı ülkelerin siyasi engellemeleri ve Kıbrıs Sorunu müzakere sürecini ipotek altına almıştır.48 2006 ve 2010 yılları arasında 13 fasıl daha müzakereye eklenmiştir.49 Açılmayan fasılların büyük çoğunluğu üye ülkelerin siyasi engellerine takıldığı için 2010-2013 yılları arasında sadece 1 fasıl müzakereye açılmıştır.50
17 Mayıs 2012 tarihinde Türkiye ve Avrupa Birliği arasında Pozitif Gündem başlatılmıştır.51 Pozitif Gündem'in amacı Türkiye ve Avrupa Birliği'nin ilişkilerinin geliştirilmesi ve işbirliğinin arttırılmasıdır.52 Pozitif Gündem 2014 yılında Avrupa Komisyonu Genişleme ve Komşuluk Politikasından sorumlu üyesi Štefan Füle'nin gelmesi ile sonlandırılmıştır.53
| Müktesebat başlıkları | Avrupa Komisyonu'nun başlangıç değerlendirmesi | Mevcut Durum | Taramanın başlangıcı | Taramanın tamamlanışı | Başlığın donduruluşu | Başlığın tekrar açılışı | Başlığın açılışı | Başlığın kapanışı |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. Malların Serbest Dolaşımı54 | Hayli Çaba Gerekli | Genellikle müktesebat ile uyumlu | 16 Ocak 2006 | 24 Şubat 2006 | 11 Aralık 2006 | – | – | – |
| 2. İşçilerin Serbest Dolaşımı55 | Benimsenmesi çok zor | Kaydadeğer çaba gerekli | 19 Temmuz 2006 | 11 Eylül 2006 | 8 Aralık 2009 | – | – | – |
| 3. İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu Serbestisi56 | Benimsenmesi çok zor | Kaydadeğer Çaba Gerekli | 21 Kasım 2005 | 20 Aralık 2005 | 11 Aralık 2006 | – | – | – |
| 4. Sermayenin Serbest Dolaşımı57 | Hayli Çaba Gerekli | Hayli Çaba Gerekli | 25 Kasım 2005 | 22 Aralık 2005 | – | – | 19 Aralık 2008 | – |
| 5. Kamu Alımları58 | Müktesebat ile tamamen uyumsuz | Hayli Çaba Gerekli | 7 Kasım 2005 | 28 Kasım 2005 | – | – | – | – |
| 6. Şirketler Hukuku59 | Kaydadeğer çaba gerekli | Başlık Tamamlandı | 21 Haziran 2006 | 20 Temmuz 2006 | – | – | 17 Haziran 2008 | – |
| 7. Fikri Mülkiyet Hukuku60 | Hayli Çaba Gerekli | Genellikle müktesebat ile uyumlu | 6 Şubat 2006 | 3 Mart 2006 | – | – | 17 Haziran 2008 | – |
| 8. Rekabet Politikası61 | Benimsenmesi çok zor | Hayli Çaba Gerekli | 8 Kasım 2005 | 2 Aralık 2005 | – | – | – | – |
| 9. Mali Hizmetler62 | Kaydadeğer çaba gerekli | Genellikle Müktesebat ile uyumlu | 29 Mart 2006 | 3 Mayıs 2006 | 11 Aralık 2006 | – | – | – |
| 10. Bilgi Toplumu ve Medya63 | Hayli Çaba Gerekli | Hayli Çaba Gerekli | 12 Haziran 2006 | 14 Temmuz 2006 | – | – | 19 Aralık 2008 | – |
| 11. Tarım ve Kırsal Kalkınma64 | Benimsenmesi çok zor | Hayli Çaba Gerekli | 5 Aralık 2005 | 26 Ocak 2006 | 11 Aralık 2006 | – | – | – |
| 12. Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı65 | Benimsenmesi çok zor | Hayli Çaba Gerekli | 9 Mart 2006 | 28 Nisan 2006 | – | – | 30 Haziran 2010 | – |
| 13. Balıkçılık66 | Benimsenmesi çok zor | Hayli Çaba Gerekli | 24 Şubat 2006 | 31 Mart 2006 | 11 Aralık 2006 | – | – | – |
| 14. Taşımacılık Politikası67 | Kaydadeğer çaba gerekli | Genellikle müktesebat ile uyumlu | 26 Haziran 2006 | 28 Eylül 2006 | 11 Aralık 2006 | – | – | – |
| 15. Enerji68 | Kaydadeğer çaba gerekli | Genellikle müktesebat ile uyumlu | 15 Mayıs 2006 | 16 Haziran 2006 | 8 Aralık 2009 | – | – | – |
| 16. Vergilendirme69 | Kaydadeğer çaba gerekli | Hayli Çaba Gerekli | 6 Haziran 2006 | 12 Temmuz 2006 | – | – | 30 Haziran 2009 | – |
| 17. Ekonomik ve Parasal Politika70 | Kaydadeğer çaba gerekli | Genellikle müktesebat ile uyumlu | 16 Şubat 2006 | 23 Mart 2006 | 25 Haziran 200771 | – | 14 Aralık 2015 | – |
| 18. İstatistik72 | Kaydadeğer çaba gerekli | Genellikle müktesebat ile uyumlu | 19 Haziran 2006 | 18 Temmuz 2006 | – | – | 25 Haziran 2007 | – |
| 19. Sosyal Politika ve İstihdam73 | Kaydadeğer çaba gerekli | Hayli Çaba Gerekli | 8 Şubat 2006 | 22 Mart 2006 | – | – | – | – |
| 20. İşletmeler ve Sanayi Politikası74 | Sorun beklenmiyor | Başlık Tamamlandı | 27 Mart 2006 | 5 Mayıs 2006 | – | – | 29 Mart 2007 | – |
| 21. Trans-Avrupa Şebekeleri75 | Kaydadeğer çaba gerekli | Genellikle müktesebat ile uyumlu | 30 Haziran 2006 | 29 Eylül 2006 | – | – | 19 Aralık 2007 | – |
| 22. Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu76 | Kaydadeğer çaba gerekli | Genellikle Müktesebat ile uyumlu | 11 Eylül 2006 | 10 Ekim 2006 | 25 Haziran 2007 | 12 Şubat 2013 | 5 Kasım 2013 | – |
| 23. Yargı ve Temel Haklar77 | Kaydadeğer çaba gerekli | Hayli Çaba Gerekli | 7 Eylül 2006 | 13 Ekim 2006 | 8 Aralık 2009 | – | – | – |
| 24. Adalet, Özgürlük ve Güvenlik78 | Kaydadeğer çaba gerekli | Hayli Çaba Gerekli | 23 Ocak 2006 | 15 Şubat 2006 | 8 Aralık 2009 | – | – | – |
| 25. Bilim ve Araştırma79 | Sorun beklenmiyor | Başlık tamamlandı | 20 Ekim 2005 | 14 Kasım 2005 | – | – | 12 Haziran 2006 | 12 Haziran 2006 |
| 26. Eğitim ve Kültür80 | Hayli Çaba Gerekli | Genellikle Müktesebat ile uyumlu | 26 Ekim 2005 | 16 Kasım 2005 | 8 Aralık 2009 | – | – | – |
| 27. Çevre81 | Müktesebat ile tamamen uyumsuz | Kaydadeğer çaba gerekli | 3 Nisan 2006 | 2 Haziran 2006 | – | – | 21 Aralık 200982 | – |
| 28. Tüketicinin ve Sağlığın Korunması83 | Hayli Çaba Gerekli | Genellikle müktesebat ile uyumlu | 8 Haziran 2006 | 11 Temmuz 2006 | – | – | 19 Aralık 2007 | – |
| 29. Gümrük Birliği84 | Sorun beklenmiyor | Genellikle müktesebat ile uyumlu | 31 Ocak 2006 | 14 Mart 2006 | 11 Aralık 2006 | – | – | – |
| 30. Dış İlişkiler85 | Sorun beklenmiyor | Genellikle müktesebat ile uyumlu | 10 Temmuz 2006 | 13 Eylül 2006 | 11 Aralık 2006 | – | – | – |
| 31. Dış, Güvenlik ve Savunma Politikaları86 | Hayli Çaba Gerekli | Genellikle müktesebat ile uyumlu | 14 Eylül 2006 | 6 Ekim 2006 | 8 Aralık 2009 | – | – | – |
| 32. Mali Kontrol87 | Hayli Çaba Gerekli | Genellikle müktesebat ile uyumlu | 18 Mayıs 2006 | 30 Haziran 2006 | – | – | 26 Temmuz 2007 | – |
| 33. Mali ve Bütçesel Hükümler88 | Sorun beklenmiyor | Hayli Çaba Gerekli | 6 Eylül 2006 | 4 Ekim 2006 | 25 Haziran 2007 | – | – | – |
| 34. Kurumlar | – | – | – | – | – | – | – | – |
| 35. Diğer Konular | – | – | – | – | – | – | – | – |
| İlerleme | 33 (33) | (33) (33) | 17 (33) | 1 (17) | 14 (35) | 1 (35)89 |
29 Eylül 2011 tarihinde AB İçişleri Komiseri Cecilia Malmström, Türk vatandaşlarına yönelik vize şartının kaldırılacağını belirtti.90 Serbest vize rejimi birkaç aşamada başlatılacaktı. İlk değişiklikler, vize talebinde istenilen evrakların azaltılması, daha çok girişli vize verilmesi ve Avrupa Birliği üyesi ülkelerde uzun dönem kalma dönemlerini içerecek 2011 yılının sonbaharında içinde bekleniyordu. 2012 yılı Haziran ayında, AB vize muafiyeti konusunda Türkiye ile müzakerelerin başlangıcında yetkili olan AB Bakanı Egemen Bağış, vize muafiyeti işlemlerinin 3-4 yıl sürmesinin beklendiğini belirtti.91
Aralık 2013'te Avrupa Birliği ile geri kabul anlaşması imzalandıktan sonra, AB "vizesiz rejim yönünde yol haritası" da dahil olmak üzere Türkiye ile vize serbestleştirme diyaloğu başlatıldı.92 Anlaşmada belirli koşullar sağlandığı takdirde bir yıl içinde Türk vatandaşları için vizelerin kaldırılması konusunda Kasım 2015'te çağrı yapıldı.93
18 Mart 2016'da, AB'ye girmek için mültecileri engellemeyi amaçlayan AB, Türkiye ile göçmenler konusunda anlaştı. Bu anlaşma çerçevesinde Türkiye, Yunanistan'a girmeye çalışan göçmenleri geri alacak ve AB, Türkiye'deki mültecileri de almayı kabul edecekti. Karşılığında, AB Türkiye'ye altı milyar avro vermeyi ve Türkiye'nin 72 şartı yerine getirmesi durumunda, Haziran 2016 sonuna kadar Türk vatandaşları için vizesiz seyahat hakkı vermeyi kabul etti.94
19 Nisan 2016 tarihinde, Jean-Claude Juncker Türkiye'nin Schengen Bölgesi'ne vizesiz giriş kazanması için kalan kriterleri karşılaması gerektiğini söyledi. Avrupa Komisyonu Mayıs 2016 yılında resmî olarak, Türkiye'ye vizesiz seyahat verilmesini önerdi.95
Mayıs 2016'da 72 kriterden 65'i karşılandı. 19 Nisan 2016'da, Jean-Claude Juncker; Türkiye'nin, Schengen bölgesine vizesiz giriş hakkı kazanmak için kalan kriterleri karşılaması gerektiğini söyledi. Ama dönemin başbakanı Ahmet Davutoğlu, AB'nin Haziran 2016'da Türk vatandaşlarına vize muafiyeti vermezse, Türkiye'nin AB ile göçmen anlaşmasına destek vermeyeceğini söyledi.96 Mayıs 2016'da, Avrupa Komisyonu Türkiye ile vize muafiyeti için gerekli 72 kriterin çoğunu görüştüğünü söyledi ve 30 Haziran 2016 Schengen Alanı içinde Türk vatandaşlarının vizesiz seyahati için oylaması konusunda AB'yi yasama kurumlarına davet etti. Şu an, Avrupa Parlamentosu'nun Türkiye'nin son beş kriteri yerine getirmesi için vize muafiyetini onaylaması gerekiyor.97 Türkiye tarafından yerine getirilmesi için kalan beş kriter şunlardır:
Ayrıca Bakınız: Avrupa Birliği vize politikası
Ayrıca Bakınız: Türk vatandaşlarının tabi olduğu vize uygulamaları
Suriye İç Savaşı ve çeşitli ülkelerdeki gerginlik sebebiyle Türkiye'ye 4 milyona yakın mülteci gelmiştir.98 Bu da Türkiye'yi dünyada en çok mülteci alan ülke konumuna getirmiştir. Türkiye'de özellikle Suriyeli mültecilerin artması sebebiyle Avrupa Birliği 2015'in Ekim ayında, Türkiye ile "Ortak Avrupa Birliği-Türkiye eylem planı"nı yapmıştır. Ve bu plan 29 Kasım 2015'te gerçekleşen Avrupa Birliği Türkiye Zirvesi ile yürürlüğe girmiştir. Eylem planı doğrultusunda göçün kontrol altına alınması hedeflenmiştir.
Bu eylem planı dahilinde Türkiye Mülteci Aracı'nı kurdu. Ve bu doğrultuda Türkiye'ye 3 milyar € ek kaynak verildi.
Avrupa Birliği Bakanlığı, 2011'de kurulan ve ilk olarak 61. Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti'nde yer alan bakanlıktır. Türkiye'nin Avrupa Birliği üyeliği sürecine ilişkin faaliyetleri koordine etmek amacıyla kurulmuştur. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Avrupa Birliği Bakanı Egemen Bağış olmuştur.99
Anayasada yapılan değişikliklere uyum sağlanması amacıyla bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapılması hakkındaki 703 sayılı KHK ile kaldırılarak yetkileri Dışişleri Bakanlığı'na devredildi. Bakanlığa bağlı olarak Türkiye Cumhuriyeti Avrupa Birliği Başkanlığı oluşturuldu.100
| № | Bakan | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi | Parti |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Egemen Bağış | 6 Temmuz 2011 | 25 Aralık 2013 | |
| 2 | Mevlüt Çavuşoğlu | 25 Aralık 2013 | 29 Ağustos 2014 | |
| 3 | Volkan Bozkır | 29 Ağustos 2014 | 28 Ağustos 2015 | |
| 4 | Ali Haydar Konca | 28 Ağustos 2015 | 22 Eylül 2015 | |
| 5 | Beril Dedeoğlu | 22 Eylül 2015 | 24 Kasım 2015 | |
| 6 | Volkan Bozkır | 24 Kasım 2015 | 24 Mayıs 2016 | |
| 7 | Ömer Çelik | 24 Mayıs 2016 | 9 Temmuz 2018 |
Türkiye, Avrupa merkezli önemli birliklere üye olmuştur.
Avrupa Konseyi, Avrupa çapında insan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğünü savunmak amacıyla 1949'da kurulmuş uluslararası bir kuruluştur. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Avrupa Konseyi'ne bağlıdır. Avrupa Konseyi'ne Belarus, Kazakistan ve Vatikan hariç tüm Avrupa ülkeleri üyedir.
Kurucu ülkeler; Belçika
Birleşik Krallık
Danimarka
Fransa
Hollanda İrlanda
İsveç
İtalya
Lüksemburg
Norveç Sonradan katılan ülkeler;
Avrupa Konseyi'ne Aday Ülkeler:
<table> <tbody> <tr class="odd"> <td style="text-align: left;"><p><a href="Belarus" title="wikilink">Belarus</a></p></td> </tr> </tbody> </table>Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Ülkeler:
<table> <thead> <tr class="header"> <th><p>Ülke</p></th> <th><p>Tarih</p></th> </tr> </thead> <tbody> <tr class="odd"> <td><p><a href="Vatikan" title="wikilink">Vatikan</a></p></td> <td><p>7 Mart 1970</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Amerika_Birleşik_Devletleri" title="wikilink">Birleşik Devletler</a></p></td> <td><p>10 Ocak 1996</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Japonya" title="wikilink">Japonya</a></p></td> <td><p>20 Kasım 1996</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Meksika" title="wikilink">Meksika</a></p></td> <td><p>1 Aralık 1999</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Kanada" title="wikilink">Kanada</a></p></td> <td></td> </tr> </tbody> </table>Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi Gözlemci Ülkeler:
<table> <thead> <tr class="header"> <th><p>Ülke</p></th> <th><p>Tarih</p></th> </tr> </thead> <tbody> <tr class="odd"> <td><p><a href="İsrail" title="wikilink">İsrail</a></p></td> <td><p>2 Aralık 1957</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Kanada" title="wikilink">Kanada</a></p></td> <td><p>28 Mayıs 1997</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Meksika" title="wikilink">Meksika</a></p></td> <td><p>4 Kasım 1999</p></td> </tr> </tbody> </table> <table> <tbody> <tr class="odd"> <td style="text-align: center;"><p> Batı Avrupa Birliği bayrağı</p></td> </tr> <tr class="even"> <td style="text-align: center;"><table> <tbody> <tr class="odd"> <td><p><font color="#e82020">██ </font>Üye ülkeler</p></td> <td><p><font color="#40a800">██ </font>Ortak üyeler</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><font color="#5874a8">██ </font>Gözlemciler</p></td> <td><p><font color="#a080a8">██ </font>Ortak iş birliği</p></td> </tr> </tbody> </table></td> </tr> <tr class="odd"> <td style="text-align: center;"><p><strong>Üyelik</strong></p></td> </tr> <tr class="even"> <td style="text-align: center;"><p><strong>Kuruluş</strong>- imzlanma</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td style="text-align: center;"><p><strong>Londra ve Paris Konferansları</strong></p></td> </tr> <tr class="even"> <td style="text-align: center;"><p><strong><a href="Lizbon_Antlaşması" title="wikilink">Lizbon Antlaşması</a></strong></p></td> </tr> <tr class="odd"> <td style="text-align: center;"><p><strong>Yıkılış</strong></p></td> </tr> </tbody> </table>Batı Avrupa Birliği yarı etkin bir Avrupa güvenlik ve savunma örgütüdür. 17 Mart 1948 tarihinde imzalanan Brüksel Antlaşması'yla birlikte kurulmuş ve 1954 yılında İtalya ile Batı Almanya'nın katlımlarıyla büyümüştür. Batı Avrupa Birliği'nin genel merkezi Brüksel'dedir. Günümüzde başka bir uluslararası örgüt olan Avrupa Birliği ile karıştırılmamalıdır. Birlik 30 Haziran 2011 tarihinde Avrupa Birliği ile birleştirilmiştir.
<table> <tbody> <tr class="odd"> <td><p><strong>Üye ülkeler: (1954 Brüksel Antlaşmasına göre)</strong></p> <ul> <li><p>- <a href="Birleşik_Krallık" title="wikilink">Birleşik Krallık</a></p></li> <li><p>- <a href="Fransa" title="wikilink">Fransa</a></p></li> <li><p>- <a href="Almanya" title="wikilink">Almanya</a></p></li> <li><p>- <a href="İtalya" title="wikilink">İtalya</a></p></li> <li><p>- <a href="Belçika" title="wikilink">Belçika</a></p></li> <li><p>- <a href="Hollanda" title="wikilink">Hollanda</a></p></li> <li><p>- <a href="Lüksemburg" title="wikilink">Lüksemburg</a></p></li> <li><p>- <a href="Portekiz" title="wikilink">Portekiz</a> (27 Mart 1990)</p></li> <li><p>- <a href="İspanya" title="wikilink">İspanya</a> (27 Mart 1990)</p></li> <li><p>- <a href="Yunanistan" title="wikilink">Yunanistan</a> (1995)</p></li> </ul> <p><strong>Gözlemci üye ülkeler: (Roma - 1992)</strong></p> <ul> <li><p>- <a href="Danimarka" title="wikilink">Danimarka</a> <sup>1</sup></p></li> <li><p>- <a href="İrlanda" title="wikilink">İrlanda</a></p></li> <li><p>- <a href="Avusturya" title="wikilink">Avusturya</a> (1995)</p></li> <li><p>- <a href="İsveç" title="wikilink">İsveç</a> (1995)</p></li> <li><p>- <a href="Finlandiya" title="wikilink">Finlandiya</a> (1995)</p></li> </ul></td> <td><p><strong>Ortak üye ülkeler: (Roma - 1992)</strong></p> <ul> <li><p>- <a href="Türkiye" title="wikilink">Türkiye</a></p></li> <li><p><a href="Norveç" title="wikilink">Norveç</a></p></li> <li><p><a href="İzlanda" title="wikilink">İzlanda</a></p></li> <li><p><a href="Polonya" title="wikilink">Polonya</a> (1999)</p></li> <li><p><a href="Çek_Cumhuriyeti" title="wikilink">Çek Cumhuriyeti</a> (1999)</p></li> <li><p><a href="Macaristan" title="wikilink">Macaristan</a> (1999)</p></li> </ul> <p><strong>Ortak iş birliği üyesi: (Kirchberg - 1994)</strong></p> <ul> <li><p><a href="Estonya" title="wikilink">Estonya</a></p></li> <li><p><a href="Letonya" title="wikilink">Letonya</a></p></li> <li><p><a href="Litvanya" title="wikilink">Litvanya</a></p></li> <li><p><a href="Slovakya" title="wikilink">Slovakya</a></p></li> <li><p><a href="Bulgaristan" title="wikilink">Bulgaristan</a></p></li> <li><p><a href="Romanya" title="wikilink">Romanya</a></p></li> <li><p><a href="Slovenya" title="wikilink">Slovenya</a> (1996)</p></li> </ul></td> </tr> </tbody> </table>Orijinal kaynak: avrupa birliği-türkiye ilişkileri. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Ahıska, Meltem (2003) “Occidentalism: The Historical Fantasy of the Modern” South Atlantic Quarterly 102/2-3, Spring-Summer 2003 (Special Issue on Turkey: “Relocating the Fault Lines. Turkey Beyond the East-West Divide”), pp. 351-379. ↩
Kubilay Yado Arin: The AKP's Foreign Policy, Turkey's Reorientation from the West to the East? Wissenschaftlicher Verlag Berlin, Berlin 2013. ISBN 9 783865 737199. ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=67&l=1, AB Bakanlığı, İşçilerin Serbest Dolaşımı, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=68&l=1, AB Bakanlığı, İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu Serbestisi, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=69&l=1, AB Bakanlığı, Sermayenin Serbest Dolaşımı, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=70&l=1, AB Bakanlığı, Kamu Alımları, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=7&l=1, AB Bakanlığı, Şirketler Hukuku, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=73&l=1, AB Bakanlığı, Rekabet Politikası, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=74&l=1, AB Bakanlığı, Mali Meseleler, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=75&l=1, AB Bakanlığı, Bilgi Toplumu ve Medya, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=76&l=1, AB Bakanlığı, Tarım ve Kırsal Kalkınma, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=77&l=1, AB Bakanlığı, Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=78&l=1, AB Bakanlığı, Balıkçılık, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=79&l=1, AB Bakanlığı, Taşımacılık Politikası, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=80&l=1, AB Bakanlığı, Enerji, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=81&l=1, AB Bakanlığı, Vergilendirme, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=82&l=1, AB Bakanlığı, Ekonomik ve Parasal Politika, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=83&l=1, AB Bakanlığı, İstatistik, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=84&l=1, AB Bakanlığı, Sosyal Politika ve İstihdam, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=45690&l=1, AB Bakanlığı, İşletmeler ve Sanayi Politikası, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=86&l=1, AB Bakanlığı, Trans-Avrupa Şebekeleri, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=87&l=1, AB Bakanlığı, Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=88&l=1, AB Bakanlığı, Yargı ve Temel Haklar, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=89&l=1, AB Bakanlığı, Adalet, Özgürlük ve Güvenlik, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=90&l=1, AB Bakanlığı, Bilim ve Araştırma, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=91&l=1, AB Bakanlığı, Eğitim ve Kültür, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=92&l=1, AB Bakanlığı, Çevre, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=93&l=1, AB Bakanlığı, Tüketicinin ve Sağlığının Korunması, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=94&l=1, AB Bakanlığı, Gümrük Birliği, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=95&l=1, AB Bakanlığı, Dış Politikalar, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=96&l=1, AB Bakanlığı, Dış, Güvenlik ve Savunma Politikaları, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=97&l=1, AB Bakanlığı, Mali Kontrol, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
[http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=98&l=1, AB Bakanlığı, Mali ve Bütçesel Hükümler, erişim tarihi: 28 Şubat 2013] ↩
EU prepares road map to remove visa for Turks Hürriyet Daily News and Economic Review (29 Eylül 2011) ↩
E.U. strikes deal to return new migrants to Turkey A. Faiola and G. Witte, The Washington Post, 18 Mar 2016 ↩
European Commission’s Jean-Claude Juncker Says Criteria For Turkey’s Visa Waiver Will Not Be ‘Watered Down’ S. Shankar, International Business Times, 19 April 2016 ↩
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page